Samiti i Kėshillit tė Evropės, krerėt e 46 vendeve anėtare dakordėsojnė mekanizmat e reja

E Hene, 22 Maj 2023

Nė Samitin e Kėshillit tė Evropės nė Reykjavik, Islandė, krerėt e shteteve dhe qeverive tė 46 vendeve anėtare tė organizatės vendoswn tė krijojnė njė Regjistwr tė Dėmeve tė shkaktuara nga agresioni i Federatės Ruse nė Ukrainė si hapi i parė drejt njė mekanizmi ndėrkombėtar kompensimi.
Udhėheqėsit ranė dakord tė forcojnė Kėshillin e Evropės dhe punėn e tij nė fushėn e tė drejtave tė njeriut, demokracisė dhe sundimit tė ligjit duke miratuar njė deklaratė mbi parimet e demokracisė, duke u zotuar sėrish ndaj Konventės Evropiane pėr tė Drejtat e Njeriut dhe duke zhvilluar mjete pėr tė trajtuar sfidat e reja nė fushėn e teknologjisė dhe mjedisit.

Marrėveshja pėr Regjistrin e Dėmeve pėr Ukrainėn

Shtetet anėtare tė Kėshillit tė Evropės, si dhe disa vende joanėtare, duke pėrfshirė Kanadanė, Japoninė dhe Shtetet e Bashkuara, dhe Bashkimin Evropian (*) ranė dakord tė krijojnė njė Regjistėr tė Dėmeve tė shkaktuara nga lufta e agresionit tė Rusisė kundėr Ukrainės. I konsideruar si komponenti i parė i njė mekanizmi kompensimi tė ardhshėm, Regjistri do tė shėrbejė si njė regjistėr i provave dhe informacionit tė pretendimeve pėr dėmin, humbjen ose dėmtimin e shkaktuar qė nga 24 shkurt 2022 pėr tė gjithė personat fizikė dhe juridikė tė prekur, si dhe pėr Shtetin e Ukrainės. Krerėt e shteteve dhe qeverive shprehėn gatishmėrinė e tyre pėr t'u angazhuar nė iniciativa ndėrkombėtare pėr zhvillimin e mėtejshėm tė njė mekanizmi tė tillė, i cili mund tė pėrfshijė njė komision kėrkesash dhe fond kompensimi, duke theksuar detyrimin e Federatės Ruse pėr tė paguar dėmin e shkaktuar nga agresioni i saj.

Udhėheqėsit mirėpritėn gjithashtu pėrparimin drejt krijimit tė njė gjykate speciale pėr krimet e agresionit dhe ofruan mbėshtetjen e Kėshillit tė Evropės pėr kėtė proces. Ata i bėnė thirrje Federatės Ruse qė menjėherė tė lirojė tė gjithė civilėt e transferuar me forcė ose tė dėbuar nė mėnyrė tė paligjshme nė territorin e saj ose nė zonat e kontrolluara ose tė pushtuara pėrkohėsisht, veēanėrisht fėmijėt. Federata Ruse duhet tė pėrmbushė detyrimet e saj ndėrkombėtare dhe tė tėrheqė forcat e saj nga Ukraina, Gjeorgjia dhe Republika e Moldavisė. Pėrpjekjet pėr rindėrtim tė Ukrainės do tė mbėshteten pėrmes planit tė veprimit tė Kėshillit pėr Ukrainėn “Rezistenca, Rimėkėmbja dhe Rindėrtimi” dhe Banka e Zhvillimit tė Kėshillit tė Evropės.

Deklaratė pėr situatėn e fėmijėve tė Ukrainės

Shtetet anėtare miratuan njė Deklaratė kushtuar situatės sė fėmijėve, duke bėrė thirrje pėr mbėshtetje pėr autoritetet ukrainase pėr tė siguruar kthimin e menjėhershėm tė fėmijėve tė transferuar dhe deportuar nė mėnyrė tė paligjshme nga forcat ruse. Tė gjithė autorėt e krimeve tė tilla tė kryera ndaj fėmijėve duhet tė sillen para drejtėsisė. Ndihma duhet t'u ofrohet gjithashtu vendeve anėtare qė presin pėrkohėsisht fėmijė ukrainas.

Parimet e Rejkjavikut pėr Demokraci

Duke reaguar ndaj tkurrjes sw demokracisw, udhėheqėsit e Kėshillit tė Evropės miratuan "Parimet e Rejkjavikut pėr Demokracinė", njė sėrė parimesh qė duhen respektuar nga shtetet demokratike, si liria e shprehjes, grumbullimi dhe shoqėrimi, institucionet e pavarura, gjyqėsori i paanshėm dhe efektiv, lufta kundėr korrupsionin dhe pjesėmarrjen demokratike tė shoqėrisė civile dhe tė tė rinjve.

Riangazhimi pėr Sistemin e Konventės si gur themeli i mbrojtjes sė tė drejtave tė njeriut nga Kėshilli i Evropės

Udhėheqėsit e 46 vendeve anėtare riafirmuan angazhimin e tyre tė thellė dhe tė qėndrueshėm ndaj Konventės Evropiane pėr tė Drejtat e Njeriut, angazhimin e tyre tė palėkundur ndaj sistemit tė Konventės si njė mekanizėm pėr tė promovuar paqen dhe stabilitetin nė Evropė dhe detyrimin e tyre tė pakushtėzuar pėr t'iu pėrmbajtur vendimeve pėrfundimtare tė Gjykata.

Kėshilli i Evropės dhe mjedisi

Pėr sa i pėrket mjedisit, liderėt pohuan se tė drejtat e njeriut dhe mjedisi janė tė ndėrthurura dhe se njė mjedis i pastėr, i shėndetshėm dhe i qėndrueshėm ėshtė ēelėsi pėr gėzimin e plotė tė tė drejtave tė njeriut. Puna e Kėshillit tė Evropės nė kėtė fushė duhet tė bazohet nė njohjen politike tė sė drejtės pėr njė mjedis tė pastėr, tė shėndetshėm dhe tė qėndrueshėm si njė e drejtė e njeriut dhe nė praktikėn gjyqėsore tė gjerė tė zhvilluar nga Gjykata Evropiane e tė Drejtave tė Njeriut.

Sfida tė tjera tė mėdha

Sė fundi, Samiti miratoi njė sėrė prioritetesh tė tjera tė Kėshillit tė Evropės: Rėndėsia e aderimit tė Bashkimit Evropian nė Konventėn Evropiane pėr tė Drejtat e Njeriut; standarde tė reja pėr tė mbrojtur tė drejtat e njeriut nė epokėn dixhitale online dhe offline, veēanėrisht nė lidhje me inteligjencėn artificiale; promovimi i tė drejtave sociale nė Evropė pėrmes Kartės Sociale; bashkėpunimi i vazhdueshėm me forcat opozitare demokratike bjelloruse, si dhe me mbrojtėsit e tė drejtave tė njeriut bjelloruse dhe rusė, median e lirė dhe shoqėrinė e pavarur civile.

(*) Dyzet e njė vende i janė bashkuar Marrėveshjes sė Pjesshme tė Zgjeruar pėr Regjistrin e krijuar brenda Kėshillit tė Evropės: Shqipėria, Austria, Belgjika, Kroacia, Qipro, Republika Ēeke, Danimarka, Estonia, Finlanda, Franca, Gjeorgjia, Gjermania, Greqia, Islanda, Irlanda, Italia, Letonia, Lihtenshtajni, Lituania, Luksemburgu, Malta, Republika e Moldavisė, Monako, Mali i Zi, Holanda, Maqedonia e Veriut, Norvegjia, Polonia, Portugalia, Rumania, San Marino, Republika Sllovake, Sllovenia, Spanja, Suedia, Ukraina dhe Mbretėria e Bashkuar; si dhe Kanadaja, Japonia, Meksika dhe SHBA. Bashkimi Evropian ėshtė anėtarėsuar gjithashtu, ndėrsa tre vende tė tjera (Andorra, Bullgaria dhe Zvicra) kanė shprehur synimin e tyre pėr t'u anėtarėsuar.

 
Deklarata e plotė mund tė konsultohet ketu